2024: Yeni yılda yeni dünyanın şifreleri
Emre ERGÜL
Yeni yıla 18 gün kala, dünyanın önde gelen yatırım kuruluşları 2024 raporlarını ardı arkasına yayınladı. DÜNYA da sizin için Goldman Sachs, JP Morgan, ING, UBS, BNP Paribas, HSBC, Morgan Stanley, Blackrock, Lazard ve Invesco’nun raporlarını inceledi; global ekonomistlerin yeni yıl öngörülerini sıraladı. Yatırım kuruluşlarının tamamına yakınına göre, 2024 “yeni bir dünyanın yılı olacak.”
Resesyon yerine yavaşlama, enflasyon artışı yerine düşüşü, iklim değişikliğine yatırımlar, seçimler ve yapay zekânın patlama yapması, bu yılın en çok tartışılacak konu başlıkları olacak. Blackrock, yaşanacak yapay zekâ devrimini nasıl anlatıyor: “En akıllı makineleri üretmeye yönelik kapsamlı yarışın, geçmişteki sanayi ve bilgi devrimleri gibi bir devrime benzediğini düşünüyoruz.”
Küresel uzmanlara göre, Ukrayna Savaşı ile İsrail-Hamas savaşı 2024’te devam edecek. 2023’te alevlenen Tayvan krizinin yeni bir yangına sebep olması ise en büyük korku. 2023’te yaşadığı emlak krizine rağmen Çin’in ekonomik olarak düzelmesi de 2024’ün önemli bir konu başlığı olacak.
ABD’nin yüzde 2’lik enflasyon hedefine ulaşacak olması de analistlerin genel tahmini… Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) resesyon yerine “yumuşak iniş”i yaşatacağı da bir başka öngörü… 2024’ün fırsatlarla dolu yeni bir dünyanın kurulacağı bir yıl olacağına inananlardan biri de İsviçre bankası UBS’in Başyatırım Analisti Mark Haefele… “Yeni bir dünyadayız.
Plan yapın, dengeyi kurun ve disiplinli ama aynı zamanda çevik kalın” diyen Haefele, şöyle devam etti: “Enflasyonun geri dönüşü, işgücü piyasasındaki stres ve faiz oranlarında, tahvil getirilerinde ve devlet borçlarında artış. Aynı zamanda petrol üreten bölgelerdeki savaşlar, olgunlaşan Çin ve ulusal sanayi ve çevre politikalarının yükselişi jeopolitik alanı yeniden şekillendiriyor. Büyük güçlerin savaştaki eski tehdidi geri dönüyor gibi görünse de, yapay zekâda (AI) insanlığı da dönüştürebilecek yeni gelişmeler yaşanıyor.
Bu, bizi ekonomik belirsizlik, jeopolitik ve çevresel istikrarsızlıkların yanısıra derin teknolojik değişimle tanımlanan yeni bir dünyada bırakıyor.” İnsanlığın 1900’den bu yana 2 dünya savaşı, 9 salgın, yüzlerce iç veya bölgesel savaş, 2 binden fazla nükleer patlama, en az bir düzine hiperenflasyon, 20’den fazla resesyon ve 200 ülke temerrüdü veya borç krizi gördüğünü hatırlatan UBS analisti, 2024’e girerken geçmişten ders çıkartılması gerektiğinin altını çizdi: “Yatırım söz konusu olduğunda, bunca yıldır yaşanan zorluklar bize 3 şeyi öğretti: Küresel çeşitliliğin değeri, sabrın erdemi ve en önemlisi, insanlığın dayanıklılığı ve yaratıcılığı…”
İşte küresel analistlere göre 2024’ü anlatacak 12 kelime
– Yeni dünya
-Yapay zekâ
-İklim değişikliği
-İklime yatırım
-Gayrimenkul fırsatları
-Enflasyon
-İki yarımlı yıl
-Merkez bankaları
– Faiz indirimleri
– Resesyon – Yumuşak iniş
-Çin
-Makro risk yönetimi
ABD ve AB haziranda faiz indirimine başlayacak
Morgan Stanley ekonomistlerine göre, ABD ve Euro Bölgesi’ndeki karar vericiler, Haziran 2024’te faiz indirimine gidecek. ING’nin Küresel Başekonomisti de ABD Merkez Bankası’nın mayıs ayından sonraki her toplantısında faiz indirimine gideceğini yazdı: “Ekonomik durgunluk tehdidi, azalan enflasyon baskıları ve işgücü piyasasında belirgin bir zayıflama beklentisi, Fed’in mayıs ayından itibaren faiz oranlarını daha nötr seviyelere düşürmesi için kapıyı açmalı. 2024’te 150 baz puanlık faiz indirimi ve 2025’in başında da 100 baz puanlık faiz indirimi bekliyoruz, ancak kredi zararlarındaki olası artışların ortasında mali stres geri dönerse kesintiler daha ön planda olabilir.”
“Euro Bölgesi’nde yatay büyüme”
Invesco’nun öngörüsüne göre, 2024’te iki farklı “yarı” yaşanacak: “2024’ün ilk yarısında küresel büyümede yavaşlamadan kaynaklanan inişli çıkışlı bir ‘düşüş’ bekliyoruz. Bireysel ekonomiler değişiklik gösterecek: En dayanıklı ABD… Euro Bölgesi ise yatay durumda büyüme gösterir.
Enflasyonda inişler çıkışlar olacak. Ancak önümüzdeki çeyreklerde enflasyon düşüşü göreceğiz. ABD, ilk yarının sonuna doğru enflasyonda düşüşle rahatlayacak; İngiltere, zayıflayan ekonomi nedeniyle faiz indirimlerine öncülük edebilir. Çin’de dengesiz toparlanma var, Çin Merkez Bankası (PBOC) uyumlu kalmayı sürdürecek. Japonya Merkez Bankası (BoJ) “güvercin sıkılaştırması” yapacak.
“2024 gelir yatırımı için iyi bir yıl olacak”
Morgan Stanley’e göre, 2024 “iğneye iplik geçirme” yılı olacak: “Yatırımcıların 2024’te bilinçli seçimler yapması gerekecek. 2024 gelir yatırımı (Fon, kira, temettüh, faiz) için iyi bir yıl olacak. Yatırımcılar için 2024 iğneyi iplikten geçirecekleri, kendilerine pozitif geri dönüşler sağlayacakları, küçük açılımlar yapabilecekleri bir yıl olacak.”
Altın rekorlar kıracak, petrol 90 doların üzerine oturacak
Emtia ürünlerinin 2024 seyri için en kapsamlı raporu ING’nin Emtia Strateji Bölümü Başkanı Warren Patterson kaleme aldı:
“1) PETROL: Petrol piyasasındaki son zamanlardaki zayıflığa rağmen, gelecek yılın ikinci yarısındaki sıkı denge fiyatların yükselmesine neden olabilir. Suudi Arabistan’ın ilave gönüllü arz kesintisini yılın ilk çeyreğinin sonuna kadar uzatması durumunda, petrol piyasasının 2024’ün ilk yarısında büyük ölçüde dengede olması bekleniyor.
Bunu yapmak, Brent’in yılın ilk yarısında varil başına 80 ABD dolarının üzerinde kalmasını sağlayacak. Bununla birlikte, 2024’ün ikinci yarısında daha sıkı bir pazar olacağını tahmin ediyoruz ve Brent gelecek yılın ikinci yarısında ortalama 90 ABD doların biraz üzerinde olacak.”
“2) DOĞALGAZ: Avrupa kışı rahat geçirecek. Gaz depoları dolu olacak. Avrupa depoları kışı yüzde 45-50 doluluk oranında bitirecek. Avrupa’daki gaz talebinin, mart sonuna kadar son 5 yılın en düşük seviyesi olan yüzde 15 civarında olacağını düşünüyoruz.”
“3) ALTIN: Fed’in ikinci çeyrek ile 2024 sonu arasında faiz oranlarını 150 baz puan düşürmesini bekliyoruz. Düşük oranlar ve doların zayıflayacağına dair beklentiler, yatırım talebinin bir kez daha toparlanmasına yol açabilir. Ayrıca merkez bankası alımlarının önümüzdeki yıl da güçlü kalacağına inanıyoruz. Bu durum spot altını rekor seviyelere taşıyacak. Spot altının 2024’ün dördüncü çeyreğinde ortalama 2 bin 100 ABD doları/ ons olmasını bekliyoruz.”
2024, yapay zekâ için kritik yıl olacak
BNP Paribas, yapay zekâ için “Kritik bir yıl olacak” dediği ve öne çıkardığı yıllık raporunda “2024’te 9 gelişme bekliyoruz” diye yazdı ve sıraladı:
1-Yapay zekâ modellerinin eğitimi için altyapının sürekli büyümesi. Bulut hizmeti sağlayıcıları ve büyük işletmeler tarafından yapılan sermaye harcamaları, yarı iletken şirketlerinin yanı sıra sunucu, depolama ve ağ donanımı sağlayıcılarına fayda sağlayacaktır.
2-Lider grafik işlem birimleri (GPU’lar) sağlayıcısının güvenilir bir rakibinin ortaya çıkışı. Açık kaynaklı yazılım ekosistemi ile iş birliği devam ederken, farklı donanımlara uyabilecek yazılımlara yönelik potansiyel bir endüstri değişimi kendi lehine çalışmaya başlayabilir.
3-Çok sayıda önde gelen teknoloji şirketi, belirli yüksek hacimli uygulamalarda uygulamaya özel entegre devreleri (ASIC’ler) kullanmaya devam edecek gibi görünüyor. Ancak GPU’ların çoğu yapay zekâ iş yükünü desteklemesini bekliyoruz
4-Geliştiriciler muhtemelen GPU’ları, sahada programlanabilir kapı dizilerini (FPGA’ler) ve ASIC’leri dağıtacak. Yapay zekâ muhtemelen önümüzdeki on yılda yarı iletken talebinin önemli bir itici gücü olacak ve mantık ve bellek yongası şirketleri, dökümhaneler ve yarı iletken sermaye ekipmanı ve malzeme sağlayıcıları bundan faydalanmalı.
5-Ağ oluşturma tarafında, çok kiracılı bulut altyapısını destekleme yeteneği nedeniyle Ethernet’in InfiniBand büyümesini geride bırakmasıyla, yapay zekâ süper bilgisayarlarının arka uç ağ oluşturması için yeni bir fırsat ortaya çıkıyor.
6-Sunucu, veri depolama ekipmanı, optik ağ donanımı ve siber güvenlik platformu sağlayıcıları muhtemelen artan gelir fırsatları görecek.
7-Bulut hizmet sağlayıcıları daha büyük, daha güçlü yapay zeka sistemleri geliştirebilir. Yazılım şirketleri muhtemelen ürünlerini geliştirmek için yapay zekâ işlevselliğini yerleştirmeye devam edecek. Yatırımcılar, teknoloji sağlayıcılarının yeni yeteneklerden para kazanma yeteneklerini mutlaka izleyecekler
8-Yapay zekâya yönelik kullanım senaryoları muhtemelen çoğalacak. The Economist, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok ilginç bilimsel uygulamaya dikkat çekti:
-Desen tanıma (ilaç keşfi ve malzeme bilimi için)
– Tahmine dayalı motorlar (katlanan proteinler)
-Karmaşık bilgisayar simülasyonları (hava durumu modelleri ve simülasyon süreçleri)
-Yeni kimyasallar tasarlamak için üretken yapay zekânın kullanılması. Şirketler üretken yapay zekâyı çok çeşitli faaliyetler için kullanıyor:
-Yazılım geliştirme l Müşteri hizmetleri için sohbet robotları
-Sözleşme yazmak
-Pazarlama içeriğinin üretimini otomatikleştirmek. Endüstriyel sektörde üreticiler ve ekipman sağlayıcılar uygulamaktadır. Süreç kontrollerini ve dijital ikiz modellerini geliştirmeye yönelik yapay zekâ sistemleri. 9Aşağıdan yukarıya temel araştırma, bu temayı oynayacak en iyi hisse senetlerini belirlemek ve uyum sağlayamayan şirketlerden kaçınmak için kritik öneme sahip olacaktır.
Piyasalar yumuşak iniş için fiyatlanmış durumda
Kısa bir süre önce “Zor kısım bitti” diyerek 2024 için umutlu bir ön rapor yayınlayan Goldman Sachs, 5 temel yatırım temasını sundu:
1) Uçak parkta: 2024’te enflasyon hedefine yaklaşılıyor. Yakınlarda bir ABD resesyonu yok, ancak piyasalar “yumuşak iniş” için fiyatlanmış durumda.
2) Büyük kaçış: Temel varlıklardan gerçek getirilerde 2008 krizi öncesi seviyelere dönüş olacak; yani daha geleneksel bir fırsat seti.
3) Enflasyon sınırının gevşetilmesi: Enflasyonun daha fazla düşürülmesi, özellikle 2024’ün sonlarında zayıf bir “Fed hamlesi”nin kapısını açabilir.
4) Enflasyondan çok büyümede ABD istisnacılığı: ABD için kesin. Başka ülkelerde de iyi huylu bir büyüme görülüyor.
5) Karanlık taraf: Daha yüksek faizler, bazı uluslarla, kurumsal ve tüketici sektörlerinin cepleri için devam eden strese neden olur.
2024’ü diğer yıllardan farklı kılan bir özelliği de “siyasi” olacak. Çünkü 40 ülke, önümüzdeki sene sandığa gidecek. En önemli seçim ise Kasım 2024’teki ABD başkanlık seçimleri… JP Morgan’ın “Piyasalara Bakış” raporunda da kurulacak yeni dünyadan şöyle bahsediliyor: “2024 genel seçimler adına büyük bir yıl olacak, çünkü aralarında dünyanın en kalabalık 5 ülkesinden 4’ünün bulunduğu 40 ülke seçime gidecek.
Seçimlerin yapılacağı ülkelerin nüfusu, global nüfusun ve GSYH’sinin yüzde 40’ını oluşturuyor. İlk kritik seçim, ocakta Tayvan’da olacak. Hindistan nisanda, Avrupa Parlamentosu yaz aylarında, Amerika da kasımda sandık başına gidecek. Birleşik Krallık’taki seçim tarihi belli olmasa da seçimlerin kanunen en son 17 Aralık 2024’te yapılması gerekiyor.” UBS’in yorumu da “Siyasetin 2024’te çok büyük bir rol oynamasını bekliyoruz” oldu.
“Çin yeni normale girecek”
UBS’in raporunda 2024’ten 3 konuda gelişme beklendiğinin altı çizildi: “Birincisi, ABD ekonomisinin daha yavaş büyümesini bekliyoruz. Avrupa’da büyümenin zayıf kalmasını ve Çin’in daha düşük ancak potansiyel olarak daha kaliteli bir büyümenin olduğu ‘yeni normale’ girmesini bekliyoruz. Bu ortamın, teknoloji sektörü de dahil olmak üzere özsermaye tahsislerinin kaliteli hisse senetlerine kaydırılmasının lehine olduğunu düşünüyoruz. İkincisi, merkez bankalarının 2024’te faiz indirimine başlamasını bekliyoruz. Üçüncü de siyasetin 2024’te çok büyük bir role sahip olacak olması…”
Makro riski yönetmek!
Gerek Ukrayna Savaşı, gerek İsrail-Hamas savaşı, gerekse Tayvan krizi… Bu üç gerilimin 2024’te de devam etmesi bekleniyor. İşte bu noktada Blackrock, yeni yıla damgasını vuracak bir kelimeye dikkat çekiyor: Makro risk… Blackrock raporunda, “Yatırımcıların yeni rejimde makro risklere ilişkin risklere karşı dikkatli olması gerektiğini düşünüyoruz” deniyor.
Yatırımcılara 2024 için 3 tavsiye
İsviçreli UBS Bankası, 2024 raporundaki “Yatırımcılar ne yapmalı?” başlığında yatırımcılara 3 tavsiyede bulundu: “Öncelikle bir planınız olduğundan emin olun.
Bu yeni dünyada veriler daha erişilebilir hale geldi, ancak bu artık daha bilgilendirici değil. Sosyal medyanın yaygınlığı, her veri noktasının her zamankinden daha fazla güçlendirildiği anlamına geliyor. Stratejileri hedefler ve değerlerle ilişkilendiren net bir plan, yatırımcıların giderek gürültülü hale gelen bir dünyada büyük resme odaklanmalarına yardımcı olabilir.”
“İkincisi, yatırımcıların dengede olması gerekiyor. Temel senaryomuzda, 2024 yılında dengeli portföyler için olumlu getiriler bekliyoruz ve senaryo analizimiz, çoklu varlık çeşitlendirmesinin riskten korunma senaryolarında da etkili olması gerektiğini gösteriyor. Uzun vadede, çeşitlendirilmiş, çok varlıklı bir portföye sahip olan yatırımcıların (geleneksel) veya sürdürülebilir.
Üçüncüsü, disiplinli ama çevik kalın. Disiplin, başarılı yatırımın anahtarıdır: Doğru ‘temel’ strateji göz önüne alındığında, ‘piyasanın zamanlaması değil, piyasada geçirilen süre’ sözü zaman içinde geçerliliğini korudu. Ancak aynı şekilde piyasalar da gelişiyor ve yatırımcıların ihtiyaçları da değişiyor. Bu nedenle yatırımcılar stratejik tahsisler, taktiksel tahsisler ve ‘uydu’ yatırım fikirlerine ilişkin planlarını düzenli olarak gözden geçirmelidir.”
Avrupa’da resesyonun ayak sesleri
Lazard’ın Başekonomisti Ronald Temple, 2024 raporunda “Gelecek senenin görünümü, 2023 ile tam bir tezat oluşturuyor” diyor ve şu küresel tahminlerde bulunuyor:
-ABD’de enflasyonun yüzde 2’ye düşmesiyle faiz artışlarının muhtemelen kesintilere kayması bekleniyor. (Fed, ABD’deki durgunluğu önleyen bir ‘yumuşak iniş’ tasarladı.)
-Devam eden konut stoku krizine rağmen Çin’de güven artıyor.
-Yapışkan enflasyonun gevşemeyi engellemesi nedeniyle Euro Bölgesi ve Birleşik Krallık resesyonun eşiğinde.
-Japonya getiri eğrisi kontrolünden ve negatif faiz oranlarından çıkıyor.
-Ukrayna Savaşı sürüyor ve Batı’nın Çin’le gerilimi artıyor.
-ABD seçimleri jeopolitik gidişatın belirleyicisi olarak odak noktası haline geliyor.
