Kartla ödeyenin faturası kabardı… Fatura esnafa çıktı
Yüksek komisyon oranları yüzünden birçok esnaf, müşterisini nakit ödemeye yönlendirmeye başladı. Hatta bazı işyerleri nakit ödemede hatırı sayılır indirim yapıyor. Bu da nakitsizleşme sürecine ters bir gelişme olarak kayıt dışılığı körüklüyor.
Bankaların POS cihazlarından yapılan ödemelerden aldığı yüzde 3-4 arasındaki komisyon kesintileri, vatandaşı, esnafı ve reel sektörü iyice köşeye sıkıştırdı.
Nasıl Bir Ekonomi gazetesinden Merve Yiğitcan’ın haberine göre, enflasyonun yüksek, nakit akışının zayıf olduğu bu dönemde POS komisyonu maliyetleri işletmelerin kâr marjlarını silip süpürmeye başladı. Sektör temsilcileri “Bu yükü kaldıramıyoruz, fiyatlara yansıtmak zorunda kalıyoruz. İşletmeler kayıt dışına itiliyor” diyerek duruma isyan etti.
KARTLI HARCAMA REKOR KIRIYOR
Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre Türkiye’de kredi kartı ve banka kartlarıyla yapılan alışverişler son iki yılda adeta patladı. 2023’ün ilk yarısında 2 trilyon lira olan kartlı alışveriş tutarı, 2025’in ilk yarısında 2,8 trilyon liraya çıkarak yüzde 40 artış gösterdi. Aynı dönemde piyasadaki kredi kartı sayısı 108,3 milyondan 135,2 milyona ulaştı. Banka kartlarının sayısı da 178,7 milyondan 214,4 milyona yaklaştı.
Kartlı ödeme artarken, POS komisyon oranları da hızla yükseldi. TCMB’nin 2023 Temmuz’da yüzde 1,26’dan yüzde 1,81’e çıkardığı azami komisyon oranı, aynı yıl ekim ayında yüzde 3,16’ya, Kasım 2024’te ise yüzde 3,56’ya fırladı. O tarihten bu yana oranlar yüzde 3’ün üzerinde seyrediyor.
‘KOMİSYON TİCARETİ YAVAŞLATIYOR, KAYIT DIŞINI ARTIRIYOR’
İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, yüksek komisyonların reel sektörü adeta boğduğunu söyledi:
“Bankaların günlük geçen hesaplarda yaptığı yüzde 3-4 arasındaki komisyon kesintileri hem ticareti yavaşlatıyor hem de kayıt dışını yükseltiyor. İşletmeler nakde ulaşmakta zorlanıyor, fiyat farklılıkları ortaya çıkıyor. Artan maliyetler kar marjlarını silip süpürüyor. Bu süreç sürdürülebilir değil. POS komisyonları makul düzeye inmeli ki işletmeler nefes alsın.”
‘YEME-İÇME SEKTÖRÜ CAN ÇEKİŞİYOR’
İstanbul Ticaret Odası Restoran ve Yiyecek İçecek Hizmetleri Meslek Komitesi Üyesi Ebru Koralı, en fazla mağduriyeti yaşayan sektörlerden birinin restoran ve kafe işletmeleri olduğunu belirtti:
“Büyük zincirler bankalarla düşük komisyon anlaşmaları yapabiliyor ama küçük ölçekli işletmeler buna mahkûm. Binlerce KOBİ yüksek komisyonlara razı olmak zorunda kalıyor. Bu oranlar can yakıyor. Maliyetler fiyatlara yansıyor, müşteriyle karşı karşıya geliyoruz. Gıda enflasyonu zaten yüksek, POS komisyonları da eklenince sektör can çekişiyor. Talebimiz bu oranların makul seviyelere çekilmesi.”
‘AKARYAKIT İSTASYONLARINDA KOMİSYON, İŞÇİLİK GİDERİNE YETİŞTİ’
Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS) Genel Sekreteri Ali Tutuk da tabloyu şu sözlerle özetledi:
“Faizlerin yükselmesiyle POS komisyonları da fahiş şekilde arttı. Akaryakıt bayilerinde satışların yüzde 85’i, bazı yerlerde daha fazlası kredi kartıyla yapılıyor. Brüt marjımız yüzde 5-5,5 civarında ama POS komisyonları yüzde 3,5’i buluyor. Yani neredeyse işçilik giderine yetişti. Eskiden en büyük gider kalemimiz işçilikti, şimdi POS komisyonları. Birçok işletme sermaye sıkıntısı yaşıyor. Kamu bankaları dönemsel olarak daha düşük komisyon uyguluyor, ama biz bunun genele yayılmasını istiyoruz.”
