Ukrayna Savaşı’nda aktif görev yapan Rus paralı asker grubu Wagner’in şefi Yevgeniy Prigojin Rus ordusunu ‘Wagner savaşçılarını yok etmekle’ suçlayarak Moskova’ya başkaldırdı. Putin, Rus paralı asker grubu Wagner’in eylemini “silahlı isyan” olarak nitelendirirken, ‘Rusya’yı tekrar bölmeye izin vermeyeceğiz. Halkımızı koruyacağız.’ dedi. Peki Putin yönetimine savaş açacak kadar büyük bir güç haline gelen Wagner bu günlere nasıl geldi?
Rus paralı asker şirketi Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin’in dün Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya meydan okuması gözlerin bu şirkete çevrilmesine neden oldu.
Wagner’in kurucusu Prigojin, dün Rus ordusunu Wagner’e saldırı düzenlemekle suçlayarak karşılık vermekle tehdit etmiş ve Rus yönetimine isyan başlatmıştı.
Wagner’in eylemini “silahlı isyan” olarak nitelendiren Putin, ‘Silahlı isyan girişiminde bulunan bütün suçlular kaçınılmaz olarak cezalandırılacaktır. Rusya’yı tekrar bölmeye izin vermeyeceğiz. Halkımızı koruyacağız’ ifadelerini kullanmıştı.
Wagner’in kuruluşu
Putin yönetimine savaş açan Wagner grubu 2014’te Ukrayna’nın doğusundaki Rus destekli ayrılıkçılara yardım etmek için kuruldu.
2014’te kurulsa da daha aktif hale gelmesi ve büyümesi 2015-2016’da oldu.
Libya’daki çatışmalarda kritik bir rol alan Rus grup Wagner’in ismi ilk olarak Suriye İç Savaşı’nda duyulmaya başladı.
Rejim güçlerinin yanında savaşan Wagner, Ukrayna’da da ayrılıkçılara destek verdi.
Wagner 2019 yılında Venezuela’da Başkan Nicolas Maduro’nun yanında çatışmalara katıldı.
Bugüne kadar Sudan, Suriye, Libya ve Afrika kıtasında tespit edilen Wagner paralı askerlerinin operasyonları hızla Doğu Avrupa’nın ötesine yayıldı.
‘Putin’in şefi’
Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin ise özellikle Rusya devlet başkanı Vladimir Putin’e yakınlığı ile bilinen bir isim.
Prigojin, restoranları ve catering işletmeleri ile öne çıkarken, yemek servisi alanında aldığı devlet ihaleleri nedeniyle ‘Putin’in şefi’ olarak biliniyor.
Yüksek maaş ve macera vaadi
Wagner’i cazip hale getiren yüksek maaş ve macera vaadiydi.
Eski bir Wagner savaşçısının BBC’ye söylediği gibi, ‘İçlerinde romantizm taşıyanlar, Rusya’nın sınır ötesi çıkarlarını savunmak için bu örgüte katılmıştı’
Ukrayna’daki savaştan önce Wagner’e katılanların çoğu, iyi maaşlı iş bulma şansının sınırlı olduğu küçük yerlerde yaşıyorlardı.
Wagner çalışanlarına ayda yaklaşık 1500 dolar ödüyordu. Cepheye gittiklerinde bu ücret 2 bin dolara kadar çıkıyordu.
Wagner Grubu 2015 yılında, Suriye’de hükümet yanlısı güçlerle birlikte savaşmaya ve aynı zamanda petrol sahalarını korumaya başladı.
2016’dan bu yana ise Libya’da General Halife Hafter’e bağlı güçleri destekliyordu.
Ukrayna Savaşı ve Wagner’in yükselişi
Wagner birçok ülkede faaliyet gösterse de Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce pek tanınmıyordu.
Rusya, Wagner’in devletle bağlantısını daima reddetti. Rus yasaları, paralı askerlik karşılığında cezaların affedilmesine de izin vermiyor.
İş insanı Yevgeny Prigozhin, Wagner ile bağlantılı olduğunu öne süren birçok gazeteciye dava açmıştı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra bu durum değişti. Yevgeny Prigozjin Wagner Grubu ile bağlantıları hakkında daha açıktı. Geçen Eylül’de 2014’te grubu kurduğunu nihayet kabul etti. Şirketine ‘Rusya’nın temel direği’ adını vermişti.
Ekim ayı başlarında Kremlin, Prigozhin’i hakiki bir vatansever ve kalbi Rusya için sızlayan bir adam olarak tanımladı.
Bir ay sonra, St Petersburg’da bir Wagner Merkezi açıldı. Merkez, okul çağındaki çocuklar ve gençler için ‘Rusya’nın savaşma kapasitesini artırmayı amaçlayan bilişim, medya ve temel askeri eğitim alanlarında’ eğitim ve öğretim etkinlikleri düzenleyen ileri bir ofis kompleksiydi.
Yakın geçmişe dek Wagner’den pek bahsetmeyen resmi Rus haber ajansları, günde birkaç kez gruba atıfta bulunuyorlar ve mahkumların askere alınmasını konu alan haberler yapıyorlar.
Rus devlet kanalı NTV, Wagner Grubu hakkında ‘dünyanın en deneyimli ordusu’ olarak nitelendirdiği bir haber yayımladı.
Mahkumlardan Wagner’e destek
Wagner’in kurucusu Yevgeny Prigozjin, geçen yaz Rus ceza infaz kurumlarında yeni asker adaylarıyla ilgili görüşmeler yapmıştı.
Prigozjin mahkumlara, Wagner ile savaşmaları halinde cezalarının bağışlanacağı sözünü vermişti.
ABD ise Rusya’nın Ukrayna’da 40 bin mahkum konuşlandırdığını iddia etmişti.
Ukrayna ordusu, Wagner Grubu için savaşan hükümlülerin özellikle en riskli noktalarda kullanıldığını ve büyük çoğunluğunun öldüğünü açıklamıştı.
Bunlara ek olarak Wagner’in Ukrayna’da 10 bin normal paralı askeri daha var.
Washington Post gazetesi, bu tahminin, mahkumların savaşa katılımını izleyen ‘Parmaklıklar Ardında Rusya’ grup tarafından toplanan verilerle doğrulanabildiğini söylüyor.
Putin’den mahkuma madalya
2022’nin son gününde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’da savaşmış subay ve askerlere ülkenin en yüksek madalyasını vermek için Rusya’nın güneyini ziyaret etti.
Putin’in madalya verdiği askerlerden biri, grubun geri kalanından farklı bir askeri üniforma giymişti. Üniforması Batı’nın yaptırım uyguladığı Rus iş insanı Yevgeny Prigozhin’in kurduğu paralı asker grubu Wagner’in üniformalarına benziyordu.
Gencin kimliği tespit edildi; Ekim 2019’da Moskova’daki bir kafede soyguna teşebbüsten tutuklanan ve birkaç ay sonra yedi yıl hapis cezasına çarptırılan dövüş sanatları tutkunu Aik Gasparyan’dı.
Ancak geçen Aralık ayında, Wagner Grubuyla ilişkili Telegram kanallarının birinde Gasparyan’ın hapishaneden çıktığını ve Ukrayna’da savaştığını gösteren bir video paylaşıldı.
Kaynak: BBC Türkçe
